ទិវាសិទ្ធិនារីអន្តរជាតិត្រូវបានប្រារព្ធធ្វើឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅថ្ងៃទី ៨ ខែមីនាជុំវិញពិភពលោក។ ក្នុងឱកាសនៃពិធីនេះឆ្លុះបញ្ចាំងអំពីវឌ្ឍនភាពដែលកើតឡើងនៅក្នុងសង្គមនៃសិទ្ធិរបស់ស្ត្រី នាសម័យបច្ចុប្បន្ន  ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យមានការលើកទឹកចិត្តក្នុងការផ្លាស់ប្តូរនិងការប្រារព្ធទៅដល់ស្ត្រីល្បី ៗមួយចំនួននៅក្នុងប្រវត្តិសាស្រ្ដនូវវីរៈភាពអង់អាចក្លាហានរបស់ពួកគេក្នុងការតស៊ូមតិ ក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរអនាគតរបស់នារីនៅទូទាំងពិភពលោក។ 

មិនថាពួកគេជាអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ សកម្មជនអ្នកនយោបាយ អ្នកកាសែត ស្រី្ដទាំងនោះសុទ្ធតែបានពលិកម្ម ក្នុងការតស៊ូមតិដើម្បីសិទ្ធរបស់ស្ដ្រី ក្នុងការតស៊ូទាមទារនូវសិទ្ធសេរីភាព ក្នុងការដែលបញ្ជាក់ថា ស្រ្ដីទាំងអស់ក៏មានសិទ្ធសេរីភាព អំណាចគ្រប់គ្រងនិងសម្រេចចិត្ដនានាក្នុងការផ្លាស់ប្ដូរដឹកនាំពិភពលោកដូចបរុសដែរ។

ខាងក្រោមនេះគឺជាស្ដ្រីនៅក្នុងប្រវតិ្ដសាស្ដ្រដែលបានធ្វើសកម្មភាពក្នុងចលនានានា ក្នុងការលើកតម្កើងនិងការតស៊ូមតិ សម្រាប់ស្ដ្រីនៅទូទាំងពិភពលោក។

1.ម៉ារីយ៉ាឃ្យូរី, ១៨៦៧–១៩៣៤

អ្នកស្រី ម៉ារីយ៉ាឃ្យូរី គឺជារូបវិទូបារាំង - ប៉ូឡូញ ផ្នែករូបវិទ្យានិងគីមីវិទ្យាម្នាក់ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកជំនាញខាងវិទ្យុសកម្ម។ ការស្រាវជ្រាវរបស់នាងបានត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការព្យាបាលជំងឺមហារីកប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាព ក្នុងពេលបច្ចុប្បន្នថ្មីៗនេះ អ្នកវិទ្យាសាស្ដ្រនៅតែប្រើវិធីសាស្ដ្ររបស់គាត់សព្វថ្ងៃ។ នាងជាស្ត្រីដំបូងគេដែលបានទទួលរង្វាន់ណូបែលហើយជាមនុស្សទីមួយដែលទទួលបានរង្វាន់ចំនួនពីរ។ រង្វាន់ណូបែលដំបូងបង្អស់ដែលនាងបានទទួលគឺផ្នែករូបវិទ្យាដែលនាងបានឈ្នះរួមគ្នាជាមួយប្តីនិងនាងលោក ហង់រីប៊ីក និងរង្វាន់មួយទៀតក្នុងគីមីវិទ្យា។

ម៉ារីយ៉ាឃ្យូរី បានបង្កើតវិធីផ្សេងៗគ្នាដើម្បីបំបែកអ៊ីសូតូមវិទ្យុសកម្មនិងបានរកឃើញធាតុថ្មីពីរគឺរ៉ាដ្យូមនិងប៉ូឡូញ៉ូម។ រ៉ាដ្យូមឥឡូវត្រូវបានប្រើជាមួយរបស់ជាច្រើនរួមទាំងសម្លាប់កោសិកាមហារីក គាត់ក៏ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវផងដែរក្នុងការបង្កើតទ្រឹស្តីនៃវិទ្យុសកម្ម។ ប៉ុន្តែជាអកុសលនាងក៏បានរកឃើញផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរនៃជាតិវិទ្យុសកម្មទាំងដែលវាអាចមានចំពោះសុខភាពរបស់ជីវិតនៅលើភពផែនដី ។ នៅថ្ងៃទី ៤ ខែកក្កដាឆ្នាំ ១៩៣៤ ក្នុងអាយុ ៦៦ ឆ្នាំ ម៉ារីយ៉ាឃ្យូរី បានទទួលមរណភាពដោយសារភាពស្លេកស្លាំងដែលបណ្តាលមកពីការប៉ះពាល់នឹងជាតិវិទ្យុសកម្មច្រើនពេកនៅក្នុងមន្ទីរពិសោធន៍របស់នាង។

ទោះបី ម៉ារីយ៉ាឃ្យូរី មានជំងឺកាន់តែខ្លាំងនៅពេលដែលនាងធ្វើការក៏ដោយនាងមិនដែលបាត់បង់ការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់នាងឡើយ។ កេរ្តិ៍តំណែលនៅក្នុងការស្រាវជ្រាវ របស់នាងរស់នៅក្នុងការព្យាបាលជំងឺមហារីកនិងបន្តជួយអ្នកជម្ងឺនៅទូទាំងពិភពលោក។

2.រ៉ូសា ផាកស៍ , ១៩១៣–២០០៥

សកម្មជនជនជាតិអាមេរិក រ៉ូសា ផាកស៍ (Rosa Louise McCauley Parks) ត្រូវបានគេស្គាល់ច្បាស់ដោយសារតួនាទីសំខាន់របស់នាងនៅក្នុងការធ្វើពហិការមិនជិះរថយន្តក្រុង ក្នុងទីក្រុង Montgomery ។ នៅថ្ងៃទី ១ ខែធ្នូឆ្នាំ ១៩៥៥ នៅទីក្រុង Montgomery រដ្ឋ Alabama រ៉ូសា ផាកស៍ បានបដិសេធការបញ្ជារបស់អ្នកបើកបររថយន្តក្រុងលោក James F. Blake ឱ្យនាងបោះបង់ចោលកៅអីរបស់នាងឱ្យទៅជនជាតិស្បែកស ។ ការតវ៉ារបស់លោកស្រីត្រូវបានគាំទ្រដោយអ្នកផ្សេងទៀតជាច្រើននិងបានធ្វើឱ្យចលនាសិទ្ធិស៊ីវិលដែលក្នុងទសវត្សឆ្នាំ ១៩៦០ ទទួលបានសិទ្ធិស្មើគ្នាសម្រាប់ជនជាតិអាមេរិកអាហ្វ្រិក។ សភាសហរដ្ឋអាមេរិកបានហៅលោកស្រីរ៉ូសា ផាកស៍ ថាគឺជា“ ស្ត្រីទីមួយនៃសិទ្ធិស៊ីវិល” និង“ ម្តាយនៃចលនាសេរីភាព” ។

3.អេមអឹមខេល ផាន់ឃ្យូស, ១៨៥៨–១៩២៨

សកម្មជននយោបាយអង់គ្លេសអ្នកស្ដ្រី អេមអឹមខេល ផាន់ឃ្យូស(EMMELINE PANKHURST)  ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកឈានមុខគេក្នុងចលនាដឹកនាំនិងជួយស្ត្រីឱ្យមានសិទ្ធិបោះឆ្នោត។ នៅឆ្នាំ ១៩០៣  អ្នកស្រី បានបង្កើតសម្ព័ន្ធសង្គមនិងនយោបាយស្ត្រីដែលបានប្រើយុទ្ធសាស្ត្រសកម្មប្រយុទ្ធដើម្បីតវ៉ាទាមទារសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ស្ត្រី។ សកម្មជនស្ត្រីរូបនេះត្រូវបានជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ១៣ ដងប៉ុន្តែមិនដែលបោះបង់ចោលការប្រយុទ្ធក្នុងការតស៊ូឡើយ។ សភាអង់គ្លេសបានផ្តល់សិទ្ធិឱ្យស្ត្រីជនជាតិអង់គ្លេសមានសិទ្ធិបោះឆ្នោតនៅឆ្នាំ ១៩១៨ ។ ប៉ុន្តែគួរឱ្យស្តាយ អ្នកស្រីបានស្លាប់មុនពេលដែលស្ត្រីត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិបោះឆ្នោតពេញលេញនៅឆ្នាំ ១៩២៨ ។

4. អេដា លោបឡាក៏ , ១៨១៥–១៨៥២

នាង អេដា លោបឡាក៏ (Augusta Ada King, Countess of Lovelace) ធ្លាប់ជាគណិតវិទូអង់គ្លេសនិងជាអ្នកនិពន្ធ។ នាងត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាអ្នកសរសេរកម្មវិធីកុំព្យូទ័រដំបូងគេ ព្រោះនាងត្រូវបានគេស្គាល់តាមរយអស្នាដៃរបស់នាងនៅលើកុំព្យូទ័រដែលមានគោលបំណងជាមេកានិចទូទៅដែលត្រូវបានស្នើឡើងដោយវិស្វករវិភាគស្នើរបស់លោក Charles Babbage។ នៅទសវត្សឆ្នាំ ១៩៧០ ភាសាកុំព្យូទ័រ ADA ត្រូវបានដាក់ឈ្មោះតាមនាង។

5.ម៉ារីវ៉ាយ ស្ទុនក្រាហ្វស៍ , ១៧៥៩–១៧៩៧

អ្នកនិពន្ធអង់គ្លេសនិងទស្សនវិទូ ម៉ារីវ៉ាយ ស្ទុនក្រាហ្វស៍ (MARY WOLLSTONECRAFT) ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកតស៊ូមតិសិទ្ធិស្ត្រីតាមរយះការនិពន្ធរបស់នាង។ សព្វថ្ងៃសៀវភៅនេះនៅតែត្រូវបានគេមើលឃើញថាជាអត្ថបទគ្រឹះមួយនៃភាពទាន់សម័យរបស់ស្ត្រីនៅពេលវាអះអាងថាស្ត្រីគួរតែមានសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានដូចបុរសដែរ។

6.ផ្ល័ររេន ណាយ៍អ៊ីងហ្គល ១៨២០-១៩១០

អ្នកស្រី ផ្ល័ររេន ណាយ៍អ៊ីងហ្គល(FLORENCE NIGHTINGALE) ជាគិលានុបដ្ឋាយិកាអង់គ្លេសអ្នកធ្វើកំណែទម្រង់សង្គមនិងជាអ្នកស្ថិតិ។ នាងបានសរសេរសៀវភៅខិតប័ណ្ណនិងរបាយការណ៍ជាង ១៥០ ទាក់ទងនឹងបញ្ហាសុខភាពហើយនាងក៏ត្រូវបានគេសរសើរផងដែរក្នុងការបង្កើតសៀវភៅមួយក្នុងចំនោមសៀវភៅដំបូង។ ទោះយ៉ាងណាក្តីអ្នកស្រី ត្រូវបានគេស្គាល់ថាតាមរយះកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីកែលំអគុណភាពមន្ទីរពេទ្យ។ កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់នាងក្នុងការកែទម្រង់ការថែរក្សាសុខភាពបានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវគុណភាពនៃការថែទាំយ៉ាងខ្លាំងនៅសតវត្សទី ១៩ និង ២០ ។

ក្នុងអំឡុងពេលសង្រ្គាមនៅ Crimean, Scutari Barracks អ្នកស្រីត្រូវបានប្តូរទៅជាមន្ទីរពេទ្យយោធាអង់គ្លេស។ នៅពេលដែល អ្នកស្រីបានមកដល់សាលាបណ្ដុះបណ្ដាលគិលានុបដ្ឋាយិការបស់នាងនៅឆ្នាំ ១៨៥៤ នាងមានភាពតក់ស្លុតនឹងស្ថានភាពដែលបានកើតឡើងចំពោះទាហានទាំងនោះ។ នាងបានធ្វើការដើម្បីកែលម្អនូវការរងទុក្ខវេទនារបស់អ្នកជំងឺនិងបានអនុវត្តប្រព័ន្ធថ្មីដើម្បីកុំអោយនរណាម្នាក់ស៊ូទ្រាំនឹងស្ថានភាពលំបាកនាពេលអនាគត។ អ្នកស្រី ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជា "The Lady with the Lamp" ឬគិលានុបដ្ឋាយិការអំពូលភ្លើង ពីព្រោះនាងពិនិត្យនូវអ្នកជំងឺលើគ្រែនៅពេលយប់ដោយពិនិត្យមើលបុរសដែលរងរបួសពេលកាន់ពន្លឺអំពូលនៅក្នុងដៃរបស់នាង។

7. អាមេលា អៀហាត , ១៨៩៧-១៩៣៧

អ្នកស្ដ្រី Amelia Mary Earhart គឺជាអ្នកត្រួសត្រាយនិងជាអ្នកបង្កើតអាកាសចរណ៍អាមេរិច។ នាងបានឡើងលើមេឃដំបូងនៅឆ្នាំ ១៩២១ ដែលមានអាយុ ២៤ ឆ្នាំនិងបានបំបែកឯតទគ្គកម្មនៅឆ្នាំបន្ទាប់នៅពេលនាងឡើងដល់កម្ពស់ ១៤,០០០ ហ្វីត។ ក្នុងឆ្នាំ ១៩៣២ នាងបានក្លាយជាស្ត្រីដំបូងគេដែលបានហោះទោលឆ្លងកាត់មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិកហើយក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំក្រោយមកនាងបានបន្តបំបែកកំណត់ត្រាអាកាសចរណ៍បន្ថែមទៀត។

នៅខែមិថុនាឆ្នាំ ១៩៣៧ អ្នកស្រី បានហោះហើរជុំវិញពិភពលោកដោយក្លាយជាមនុស្សទីមួយដែលបានហោះហើរពីសមុទ្រក្រហមទៅកាន់ប្រទេសឥណ្ឌា។ ទោះយ៉ាងណាអ្នកស្រីអៀហាត និងអ្នកធ្វើនាវាចរលោក Fred Noonan បានបាត់ខ្លួននៅកន្លែងណាមួយនៅលើមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកកណ្តាលជិតកោះ Howland ។ ការពន្យល់អំពីការបាត់ខ្លួនរបស់ពួកគេនៅតែជាអាថ៌កំបាំងទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយមានទ្រឹស្តីជាច្រើន អ្នកខ្លះជឿថាអ្នកស្រីអៀហាត និងលោកណូណាន់ត្រូវបានចាប់យកដោយអ្នកជាប់ពន្ធធនាគារនៅជប៉ុន ខណៈអ្នកផ្សេងទៀតអះអាងថាពួកគេទាំងពីរនាក់បានចុះចតជាបន្ទាន់នៅលើកោះ Nikumaroro (កោះនេះប្ដូរឈ្មោះទៅជាកោះ Gardner) ។ យោងតាមទ្រឹស្តីនេះអ្នកស្រីអៀហាត និងលោកណាន់ណាន់បានរស់នៅលើកោះតូចមួយក្នុងប្រទេសជប៉ុន ដែលគ្មានមនុស្សរស់នៅហើយទីបំផុតបានស្លាប់នៅទីនោះ។

ទោះបីជាមិនទាន់មានភស្តុតាងជាក់លាក់ណាមួយក៏ដោយកងទ័ពជើងទឹកសហរដ្ឋអាមេរិកបានសន្និដ្ឋានថាការហោះហើររបស់អ្នកស្រីអៀហាតនិងលោក ណូណាន់ អស់សាំងហើយបានធ្លាក់ចូលមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិកហើយបានលង់ទឹកស្លាប់។ ដីការបស់តុលាការបានប្រកាសថាលោកស្រីអៀហាតស្លាប់ដោយស្របច្បាប់នៅខែមករាឆ្នាំ ១៩៣៩ ។

8.ហ្វ្រីដា កាឡូ , ១៩០៧-១៩៥៤

វិចិត្រករម៉ិកស៊ិកឈ្មោះហ្វ្រីដា កាឡូ (Frida Kahlo) បានបង្កើតនូវផ្ទាំងគំនូរនិងគំនូរដែលនិយាយអំពីការកំណត់ថ្នាក់នៃយេនឌ័រទាំងពីរនិងអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌។ នាងបានក្លាយជាឥស្សរជនសំខាន់សម្រាប់បុព្វហេតុសង្គមរួមទាំងភាពជាស្ត្រី។ ទោះបីជាមានវិសមភាពយេនឌ័រដ៏អាក្រក់នៃទសវត្សឆ្នាំ ១៩០០ ក៏ដោយក៏នាងកាឡូមិនខ្លាចនឹងខ្លួននាងនិងនិយាយបំផ្លើសអ្វីនូវលក្ខណៈពិសេសនៅក្នុងគំនូរ និងរូបចម្លាក់របស់នាង។ ផ្ទាំងគំនូររបស់នាងក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីបញ្ហាស្ត្រីដូចជាការរំលូតកូននិងការរលូតកូន។ ប្រធានបទទាំងនេះត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាការហាមឃាត់ចំពោះបញ្ហានេះក្នុងការនិយាយជាសាធារណះ។ តាមរយៈសិល្បៈរបស់នាង Klolo បានបង្ហាញពីការឈឺចាប់ខាងរាងកាយនិងផ្លូវចិត្តរបស់នាងប៉ុន្តែនាងក៏បានត្រួសត្រាយផ្លូវសម្រាប់ការផ្តល់អំណាចដល់ស្ត្រីផងដែរ។

9.ស៊ូសាន ប្រោនណេល អាន់តូនី ,១៨២០-១៩០៦

អ្នកធ្វើកំណែទម្រង់សង្គមអាមេរិកាំង អ្នកស្រី ស៊ូសាន ប្រោនណេល អានតូនី (Susan Brownell Anthony) កើតក្នុងត្រកូលឃឺគដែលប្តេជ្ញាចិត្តដើម្បីសមភាពសង្គម។ នៅអាយុ ១៧ ឆ្នាំនាងបានប្រមូលហត្ថលេខាប្រមាណ ៤០០ ០០០ ដើម្បីគាំទ្រដល់ការលុបបំបាត់ទាសភាពហើយនាងបានបន្តតស៊ូដើម្បីភាពស្មើគ្នាគ្រប់ប្រភេទពេញមួយជីវិតរបស់នាង។ នៅឆ្នាំ ១៨៥៦ លោកស្រីបានក្លាយជាភ្នាក់ងាររដ្ឋញូវយ៉កសម្រាប់សង្គមប្រឆាំងទាសភាពអាមេរិក។

នៅឆ្នាំ ១៨៥២ អ្នកស្រី អាន់តូនីបានចូលរួមសន្និបាតសិទ្ធិនារីជាតិលើកដំបូងរបស់នាងដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅទីក្រុងស៊ីរ៉ាសៀសរដ្ឋញូវយ៉ក។ នាងបានចំណាយពេលអស់មួយជីវិតក្នុងការតស៊ូដើម្បីសិទ្ធិរបស់ស្ត្រីហើយបានក្លាយជាមេដឹកនាំសំខាន់នៃចលនាសិទ្ធិបោះឆ្នោតរបស់ស្ត្រីនៅសហរដ្ឋអាមេរិក។ នាងបានជួយច្របាច់បញ្ចូលសមាគមដែលធំជាងគេចំនួនពីរទៅជាសមាគមមួយគឺសមាគមស្ត្រីជាតិអាមេរិកនិងដឹកនាំក្រុមរហូតដល់ឆ្នាំ ១៩០០ ។ លោកស្រីបានធ្វើដំណើរពាសពេញប្រទេសដោយថ្លែងសុន្ទរកថារបស់អ្នកស្រីអំពីសិទ្ធរបស់ស្ដ្រី និងរបបទាសភាព    ហើយនៅឆ្នាំ ១៨៧៦ លោកស្រីបានដឹកនាំការតវ៉ានៅឯមជ្ឈមណ្ឌលឆ្នាំ ១៨៧៦ នៃឯករាជ្យភាពរបស់ប្រទេស។ គួរឱ្យស្តាយ អ្នកស្រី អាន់តូនី មិនបាននៅឃើញលទ្ធផលនៃការខិតខំរបស់គាត់នោះឡើយ។ អ្នកស្រី បានទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ ១៩០៦ ១៤ ឆ្នាំមុនការអនុម័តវិសោធនកម្មលើកទី ១៩ ក្នុងឆ្នាំ ១៩២០ ។

10.ស៊ីរ៉ូលេយ៍  ឈីស៊ូលម៍ , ១៩២៤-២០០៥

ជាអ្នកនយោបាយអាមេរិកាំង អ្នកស្រី ស៊ីរ៉ូលេយ៍ ឈីស៊ូលម៍ (Shirley Chisholm៌ គឺជាស្ត្រីជនជាតិអាហ្រ្វិកដំបូងបង្អស់ដែលត្រូវបានគេបោះឆ្នោតជ្រើសរើសនៅក្នុងសភាសហរដ្ឋអាមេរិក។ នាងត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាអ្នកមានសេរីភាពខ្លាំងម្នាក់ដែលប្រឆាំងនឹងការអភិវឌ្ឍអាវុធនិងសង្គ្រាមនៅវៀតណាម។ លោកស្រីក៏បានបង្កើតកម្មវិធី Caucus នយោបាយស្ត្រីជាតិគាំទ្រការធ្វើវិសោធនកម្មសិទ្ធិស្មើភាពនិងការរំលូតកូនដោយស្របច្បាប់ពេញមួយអាជីពរបស់នាងដែលមានរយៈពេលពីឆ្នាំ ១៩៦៩ ដល់ ១៩៨៣ ។

សម្រួលអត្ថបទដោយ៖ SOPHEA

ប្រភព៖ mymodernmet